1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện
Xóa đói giảm nghèo là mục tiêu xuyên suốt,
quan trọng hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta trong quá trình xây dựng đất nước.
Quan điểm, chủ trương của Đảng về xóa đói giảm nghèo đã được thể hiện trong Văn
kiện Đại hội Đảng qua nhiều thời kỳ, ngày càng sâu rộng, toàn diện hơn.
Mô hình nuôi bò thoát nghèo bền vững
Chính phủ đã tổ chức quán triệt, tuyên truyền,
ban hành Chương trình hành động, thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình
mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016 - 2020, Ban Chỉ đạo Trung ương các
chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025; chỉ đạo xây dựng, ban hành
hệ thống khuôn khổ pháp lý triển khai thực hiện công tác
giảm nghèo bền vững kịp thời, đầy đủ, đảm bảo tính khách quan và minh bạch như
việc xây dựng các tiêu chí xác định đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới
thoát nghèo và huyện nghèo, xã, thôn bản đặc biệt khó khăn; tiêu chí hộ thoát
nghèo, huyện, xã, thôn bản thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn; hệ thống chỉ
tiêu theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện. Đồng thời, Chính phủ đã thành lập
Ban chỉ đạo Trung ương rà soát, đề xuất sửa đổi cơ chế, chính sách giảm nghèo
theo hướng bền vững với sự tham gia của lãnh đạo 11 Bộ, ngành; phân công cụ thể
các Bộ, ngành rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến chính sách
giảm nghèo trong phạm vi, lĩnh vực quản lý nhà nước; lập kế hoạch, lộ trình từng
bước tích hợp, sửa đổi, bổ sung theo hướng tập trung chính sách, nguồn lực, khắc
phục sự chồng chéo, trùng lắp, nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách giảm
nghèo.
Địa phương đã cụ thể hóa các mục tiêu, chỉ
tiêu, nhiệm vụ giảm nghèo bền vững trong Nghị quyết của cấp ủy, Chương trình hành
động của chính quyền từng giai đoạn 5 năm, hằng năm; đẩy mạnh công tác tuyên
truyền, vận động thực hiện công tác giảm nghèo bền vững; tăng cường công tác quản
lý nhà nước; hoàn thiện tổ chức bộ máy và cơ chế điều hành; chỉ đạo thực hiện tốt
công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, thôn nghèo, xã
nghèo qua các giai đoạn; xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ giảm
nghèo bền vững đặc thù của địa phương; tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ, kịp
thời, hiệu quả các chương trình, dự án, chính sách giảm nghèo; xây dựng, nhân rộng
các mô hình giảm nghèo hiệu quả, kết hợp giải quyết tốt các chính sách giảm
nghèo và an sinh xã hội; huy động tối đa nguồn lực thực hiện công tác giảm
nghèo bền vững; tăng cường công tác đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng
lực cho cán bộ theo dõi công tác giảm nghèo ở các cấp, nhất là cán bộ ở cấp xã.
Ông Hầu A Lềnh, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc
Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và
các đoàn thể nhân dân đã xây dựng kế hoạch phối hợp với các cơ quan, đơn vị
liên quan để giám sát và thực hiện công tác giảm nghèo. Ban Thường trực Ủy ban
Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phối hợp với Ban Chỉ đạo các Chương
trình mục tiêu quốc gia tổ chức Chương trình truyền hình, truyền thanh trực tiếp
“Cả nước chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”
để vận động nguồn lực ủng hộ người nghèo vào dịp ngày 17/10 hằng năm (Ngày quốc
tế phòng chống đói nghèo và là Ngày vì người nghèo Việt Nam).
2. Kết quả công tác giảm nghèo
giai đoạn 2016 - 2020
- Đã phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống
chính trị, huy động sự hưởng ứng tích cực của cả xã hội. Nhận thức của người
nghèo dần thay đổi, cơ bản không còn ỷ lại, có nhiều tấm gương, điển hình thoát
nghèo, tình nguyện xin ra khỏi danh sách hộ nghèo (44 hộ nghèo người Dao ở xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ, tỉnh
Quảng Ninh; cụ bà Đỗ Thị Mơ, 84 tuổi ở xã Lương Sơn, huyện Thường Xuân, tỉnh
Thanh Hóa; 470 hộ nghèo ở huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An…).
Hệ thống cơ chế, chính sách, pháp luật về giảm
nghèo được Chính phủ ban hành khá đồng bộ, toàn diện để hỗ trợ cho người nghèo:
đã ban hành các chính sách giảm nghèo đặc thù, ưu tiên đối với các đối tượng yếu
thế, vùng đồng bào dân tộc, vùng đặc biệt khó khăn; từng bước giảm dần và bãi bỏ
những chính sách hỗ trợ cho không, tăng chính sách hỗ trợ có điều kiện.
Đảng, Nhà nước quan tâm, bố trí nguồn lực từ
ngân sách nhà nước và huy động nguồn lực toàn xã hội để thực hiện Chương trình
giảm nghèo: Tổng nguồn lực đã được bố trí, huy động để thực hiện Chương trình
khoảng 120 nghìn tỷ đồng; trong đó gồm nguồn vốn trung ương (chiếm khoảng 35%),
vốn huy động xã hội hóa hỗ trợ an sinh xã hội và giảm nghèo của các địa phương
(chiếm khoảng 41%), vốn ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” và các hoạt động an
sinh xã hội của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp (chiếm khoảng 24%) (Giai đoạn 2016 - 2020, ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương số tiền là
126,502 tỷ đồng; an sinh xã hội trên 2000 tỷ đồng; từ năm 2020 đến hết tháng 6
năm 2022, ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo” 3.865 tỷ đồng, an
sinh xã hội trên 15.448 tỷ đồng).
- Áp dụng chuẩn nghèo đa chiều: Việt Nam đã
08 lần ban hành chuẩn nghèo quốc gia theo mô hình tháp giảm nghèo, đáp ứng nhu
cầu người nghèo từ thấp lên cao, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất
nước từng thời kỳ. Việt Nam là một trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới và
là quốc gia đầu tiên của Châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, bảo đảm mức sống
tối thiểu và thiếu hụt tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản (6 chiều về việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt và vệ sinh, thông tin) dựa trên cách tiếp cận
đảm bảo quyền con người, quyền công dân đặc biệt là quyền được đảm bảo an sinh
xã hội của công dân theo Hiến pháp năm 2013 và các luật về việc làm, giáo dục,
giáo dục nghề nghiệp, trẻ em, bảo hiểm y tế, nhà ở, thông tin,...; hướng tới mục
tiêu hỗ trợ toàn diện, bao trùm người nghèo, người dân sinh sống trên địa bàn
nghèo, giúp họ nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần, được đáp ứng
nhu cầu về điều kiện sống an toàn; tiếp cận, sử dụng hiệu quả các dịch vụ xã hội
cơ bản; nâng cao năng lực và thích ứng với biến đổi khí hậu.
- Thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần
cho người dân, nhất là người dân sinh sống trên địa bàn nghèo, vùng đặc biệt
khó khăn chuyển biến, thu nhập của người nghèo tăng hơn 2 lần trong 5 năm vừa
qua. Hơn 13 nghìn dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân
rộng mô hình giảm nghèo hiệu quả với trên 2,2 triệu hộ hưởng lợi; 5.500 lao động
thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số được hỗ trợ đi làm
việc ở nước ngoài. - Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu, liên kết vùng được
ưu tiên đầu tư, - nhiều địa phương đã nỗ lực thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó
khăn để xây dựng vùng nông thôn mới. Có 32 huyện, 125 xã đặc biệt khó khăn vùng
bãi ngang, ven biển và hải đảo đã thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn; 125
xã và 1.298 thôn hoàn thành Chương trình 135; khoảng 21 nghìn công trình cơ sở
hạ tầng được đầu tư.
- Phong trào thi đua: “Cả nước chung tay vì
người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2016 - 2020 và Phong trào “Vì người
nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2016 - 2020 do Thủ tướng Chính phủ phát
động được triển khai sâu rộng, Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Trung
ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức thực hiện phong trào thi đua, khơi dậy
tinh thần tự lực, tự cường vươn lên thoát nghèo và huy động nguồn lực để thực
hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững. Phát hiện và nhân rộng các điển hình, mô
hình giảm nghèo hiệu quả, sáng kiến giảm nghèo, giúp hộ nghèo vươn lên thoát
nghèo.
Công tác tổng kết đánh giá thực tiễn thực hiện
công tác giảm nghèo được Chính phủ và các địa phương chú trọng, tập trung đổi mới
tư duy, cách thức giảm nghèo phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước từng thời kỳ; phù hợp với thực trạng nghèo và đặc điểm vùng, miền.
Với những nỗ lực trên kết quả giảm nghèo đạt
và vượt mục tiêu, chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao: Tỷ lệ hộ nghèo là 9,88%
năm 2015 (năm đầu kỳ) giảm xuống còn 2,75% năm 2020 (năm cuối kỳ), trong 5 năm
giảm bình quân 1,43%/năm, đạt chỉ tiêu Quốc hội giao (giảm bình quân 1-1,5%/năm);
năm 2021 giảm xuống còn 2,23%, dự kiến năm 2022 giảm khoảng 1-1,5% so với năm
2021; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm bình quân 4%/năm; tỷ lệ hộ nghèo ở
các huyện nghèo giảm bình quân 5,65%/năm, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao (giảm
bình quân 4%/năm).
Thành quả trên được Nhân dân cả nước ghi nhận,
cộng đồng quốc tế đánh giá đây là một trong những thành công nổi bật nhất, ý
nghĩa nhân văn của Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước thời kỳ đổi mới,
hội nhập quốc tế.
3. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân
a) Tồn tại, hạn chế
- Kết quả giảm nghèo chưa bền vững, nguy cơ
tái nghèo, phát sinh nghèo và tỷ lệ hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có
điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn còn cao (có nơi tỷ lệ nghèo vẫn còn trên
50%, tỷ trọng hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm trên 61,28% tổng số hộ nghèo
trong cả nước). Sự phân hóa giàu nghèo trong các tầng lớp dân cư có xu hướng
gia tăng qua số liệu về chênh lệch thu nhập giữa nhóm 5 (20% dân số giàu nhất)
và nhóm 1 (20% dân số nghèo nhất) năm 2014 là 9,7 lần tăng lên 10,2 lần vào năm
2019.
Chuẩn nghèo về thu nhập giai đoạn 2016 - 2020 chỉ bằng 45% mức sống tối
thiểu tại thời điểm năm 2020, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo đảm mức sống tối
thiểu, còn thiếu sự đồng bộ giữa việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều với
điều chỉnh chính sách phù hợp để hướng đến mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Một số cơ chế, chính sách, chương trình giảm
nghèo chưa hiệu quả, chưa phù hợp với đặc thù vùng, miền. Công tác rà soát,
tích hợp văn bản chính sách giảm nghèo, chuyển đổi phương thức hỗ trợ từ “cho
không” sang hỗ trợ có điều kiện còn chậm. Việc phát triển công nghiệp, dịch vụ
phục vụ nông nghiệp cho các huyện nghèo chưa được chú trọng, chưa kết nối sản
xuất với thị trường; hiệu quả giải quyết đất ở, đất sản xuất, nhà ở cho người
nghèo còn thấp. Chưa có chính sách đặc thù đối với hộ nghèo không có khả năng
lao động; một số địa phương còn để xảy ra tình trạng trục lợi chính sách.
- Nguồn lực đầu tư cho công tác giảm nghèo
chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn, việc bố trí ngân sách địa phương chưa được
quan tâm; hiệu quả đa dạng hóa, huy động nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức,
cá nhân trong và ngoài nước còn thấp.
- Công tác tuyên truyền nhằm khơi dậy tinh thần
tự lực vươn lên thoát nghèo của người dân chưa được chú trọng tại một số địa
phương; vẫn còn tình trạng một bộ phận người dân
có tâm lý trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng.
b) Nguyên nhân
Sự lãnh đạo, chỉ đạo có lúc, có nơi chưa kịp
thời, chưa sâu sát; một số nơi chưa nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa
chính trị, nhân văn của công tác giảm nghèo. Hiệu lực quản lý nhà nước còn hạn
chế, nhất là ở cấp cơ sở. Nguồn lực chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn; phương thức
giảm nghèo còn hạn chế. Thiên tai, dịch bệnh thường xuyên xảy ra ảnh hưởng tiêu
cực đến công tác giảm nghèo./.
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon